طبیعت انسانی در نگاه عرفانی باغ در منظر حافظ

Authors

  • رضا کسروی گروه معماری منظر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
  • مهدی شیبانی استاد بازنشسته گروه معماری منظر دانشگاه شهید بهشتی
Abstract:

برای تبیین جایگاه باغ در منظر حافظ و بیانِ این مسئله که نسبت و ارتباط هنر باغ و شعر از حیث آفرینش هنری باهم چیست که مفهوم باغ به نحوی پربسامد در شعر حافظ حضور می‌یابد، باید ساحت ادراکی این دو مورد مداقه قرار گیرد. مقایسه این دو هنر بر اساس مؤلفه‌های بصری، شکلی صرف یا وجوه تعقلی صرف امکان‌پذیر نیست و در این زمینه تعلق این دو هنر به دو ساحت ادراکی مختلف هنرهای تجسمی و غیر تجسمی و سلسلهِ تحولات نگاه درونی و انفسی به طبیعت را در جریان شعر فارسی باید موردتوجه قرار گیرد. هدف این مقاله کشف چگونگی این رابطه درونی است و می‌‌خواهد نشان دهد استفاده فراوان از واژگان مرتبط با باغ در شعر حافظ را باید محصول قرابت نحوه آفرینش هنری در رابطه با تبیین حکمت آفرینش در نگاه او دانست. قرابتی که نه از هم‌نشینی باغ ساز و شاعر در عالم بیرون که از ارتباطی درونی و انفسی حاصل می‌شود. طبیعت در شعر حافظ به‌طورکلی و باغ به‌طور خاص، توصیف عینیات نیست و برای شناخت آن باید جهان‌بینی شاعر را مورد مداقه قرار داد. برای شناخت جهان‌بینی عارف، شناخت سیر تحول نگاه به طبیعت در نزد عارفان و تبدل مفهوم زهد در تاریخ تصوف ضرورت می‌یابد. در چنین بینشی است که بهشت زمینی می‌شود و زمین بهشتی. از طرفی بنیان فکری هنرمند هر دو وجه فاعلی و مفعولی طبیعت را می‌شناسد. وجه فاعلی آن‌که آفرینش هنری در قالب شعر، باغ و ... از آن سرچشمه می‌گیرد و هنر را بااخلاق مربوط می‌کند. قلمرو هنر آنجا آغاز می‌شود که طبیعت و اخلاق درهم‌آمیخته و باهم یگانه شوند. طبیعتی که چنان به اخلاق خود درآمیخته که وجودش را نمی‌توان بی آن تصور کرد، هنر نیز همین احساس لذت وجود دارد. طبیعتی که در هنر، اخلاق خود را یافته است و از منطق درونی خویش پیروی می‌کند. در این کشاکش، همچنان که طبیعت درون آرایش می‌یابد و زبان، طبع شاعرانه پیدا می‌کند، طبیعت سرکش بیرون نیز به دست انسان از نو آرایشی می‌یابد و نیروهای وحشی از آن رانده می‌شود و طبیعتی می‌شود آرایش یافته به دست انسان و برای انسان، یعنی- یک باغ، یک طبیعت انسانی.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

باغ ایرانی- باغ شفابخش شفابخشی طبیعت در نگاه اسلامی و محیط‌های درمانی

Background: Abundant studies have shown that, spending and attending long-hours in health centers is regarded as a stressful experience for patients, visitors, and staffs. Therefore, many researchers have considered and noticed using the nature in health centers as an approach to decrease environmental stresses and improving the environment quality. Their findings denote the issue that using la...

full text

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

نمادپردازی در باغ ایرانی، حس طبیعت در باغ‌هاى سلطنتى صفوى

بر اساس جهانشناسی مزدایی باغ انعکاسی است از صورت جهان و از آنجایی که تاریخ‌نگاران دوره صفوی نیز به حضور طبیعت بکر در باغ‌ها صحه می‌گذارند، لذا چنین می‌توان استنباط کرد که جوهر باغ به نقشه‌ای خاص مربوط نمی‌شود، بلکه بیشتر رابطه‌ایست که با طبیعت بکر برقرار می‌کند. در نتیجه طبیعت بکر و چشم‌انداز آن، ورای دیوار باغ، مورد نظر است. از این‌رو باید دید چگونه طبیعت بکر به‌عنوان بخش مهمی از تصویر باغ به‌...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 37

pages  6- 13

publication date 2017-02-19

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023